Eddy w kontekście mitologii nordyckiej to krótkie, liryczne utwory poetyckie, które opisują różne aspekty życia, historii, bogów i bohaterów. W języku staronordyckim "edda" oznacza "księgę" lub "poezję", a termin ten zwykle odnosi się do dwóch głównych zbiorów: "Edda starsza" (Poetycka Edda) i "Edda młodsza" (Prozaiczna Edda).

---

1. Autorzy

keyboard_returndo góry

Autorem Eddy starszej (znanej również jako Edda poetycka lub Edda lutnicza) nie jest jednoznacznie określona osoba. To zbiór anonimowych poematów, które powstały w średniowieczu, głównie w XIII wieku, ale ich dokładne datowanie i autorstwo pozostaje przedmiotem dyskusji. Wiele z tych utworów było przekazywanych ustnie przez pokolenia, zanim zostały spisane.

---

W tradycji literackiej, Edda starsza jest często związana z Islandią, a niektóre teorie sugerują, że jej zbiór mógł zostać zredagowany przez Snorriego Sturlusona, choć to on jest bardziej znany jako autor Eddy młodszej (Edda prozaiczna). Jednak Edda starsza była w głównej mierze dziełem zbiorowym, w którym brały udział różne anonimowe źródła i poeci, którzy tworzyli te teksty na przestrzeni wieków.

Edda Młodsza

---

2. Opis treści

keyboard_returndo góry

Edda starsza to zbiór poezji składający się z 31 utworów, w tym znanych poematów jak Völuspá (Proroctwo Wieszczki), Hávamál (Mowa Najwyższego) czy Grímnismál (Pieśń Grímnira). Te starożytne wiersze opowiadają o początkach świata, bogach nordyckich, legendarnych bohaterach oraz o nadchodzącej apokalipsie – Ragnaröku. Edda starsza została przekazana przez pokolenia ustnie, a później zebrana i spisana na przełomie XIII wieku przez anonimowych autorów, którzy chcieli zachować starożytne tradycje i mitologie Północy.

Völuspá

---

3. Grupy tekstów w Eddzie starszej

keyboard_returndo góry

Edda starsza, znana również jako Edda poetycka, nie jest podzielona na tradycyjne rozdziały, jak w przypadku współczesnych książek. Jest to raczej zbiór poezji, który zawiera różne utwory (poematy), które są tematycznie związane z mitologią nordycką.

Jednakże te utwory można podzielić na pewne grupy tematyczne, co może pomóc w organizacji treści.

• Poematy o stworzeniu świata i początkach:

  • Völuspá – „Proroctwo Wieszczki”: Jest to jedno z najważniejszych dzieł w Eddzie starszej, które opisuje stworzenie świata, narodziny bogów i ich upadek podczas Ragnaröku (końca świata).
  • Vafþrúðnismál – „Pieśń o Vafþrúðnie”: Opisuje rozmowę między bogiem Óðinem a olbrzymem Vafþrúðnem na temat stworzenia świata i mitologicznych wydarzeń.

• Poematy o bogach i ich życiu:

  • Hávamál – „Mowa Najwyższego”: Jest to zbiór mądrości i nauk przekazywanych przez Odyna. Zawiera zarówno refleksje na temat życia, jak i wskazówki moralne.
  • Grímnismál – „Pieśń Grímnira”: Opisuje podróż Odyna, który przyjmuje postać Grímnira, w celu nauki o tajemnicach świata.
  • Hymiskviða – „Pieśń Hymira”: Poemat opowiadający o wyprawie boga Thora do olbrzyma Hymira.

• Poematy o bohaterach i legendarnych postaciach:

  • Skírnismál – „Pieśń o Skírnie”: Opowiada historię miłości pomiędzy bogiem Frejem a olbrzymką Gerðą.
  • Alvíssmál – „Pieśń o Alwisie”: Opowieść o spotkaniu Thora z karłem Alwisem, który stara się zabrać córkę Thora, Þrúðę, za żonę.

• Poematy o Ragnaröku:

  • Þrymskviða – „Pieśń o Thrymie”: Opisuje próbę Thora odzyskania swojego młota Mjölnira, który został skradziony przez olbrzyma Thryma.
  • Ragnarök: Choć sama nazwa Ragnarök nie występuje bezpośrednio w Eddzie starszej, jest to temat obecny w wielu poematach, w tym w Völuspá, gdzie opisana jest ostateczna bitwa między bogami a potworami, która prowadzi do końca świata.

• Inne grupy:

  • Poematy o pradawnych postaciach i mądrości: Do tej kategorii można zaliczyć utwory takie jak Vafþrúðnismál, gdzie omawiane są starożytne legendy i mądrość starożytnych bytów.
  • Poematy o czynach bohaterskich: W tej grupie znajdują się teksty o czynach bohaterów takich jak Sigurd (Zygfryd), choć są one bardziej związane z późniejszymi sagami, to ich wpływ i korzenie sięgają czasów Edd.

Chociaż Edda starsza nie ma tradycyjnego podziału na rozdziały, można te teksty pogrupować według ich tematyki, co ułatwia zrozumienie i eksplorację mitologii nordyckiej. W praktyce każdy poemat mógłby być traktowany jako osobny „rozdział” lub część zbioru opowieści, który ma swoją unikalną rolę w przedstawieniu różnych aspektów mitologii Wikingów i ich światopoglądu.

---

Edda starsza nie jest więc klasycznym dziełem z rozdziałami, ale można ją zorganizować tematycznie w taki sposób, aby zachować jej złożoność i spójność w przedstawianiu mitów i legend.