Gylfaginning (pol. „Oszukanie Gylfiego”) to jedna z głównych części "Eddy młodszej", dzieła spisanego przez Snorriego Sturlusona w XIII wieku. Stanowi kluczowy element tego zbioru, ponieważ jest jednym z najważniejszych źródeł wiedzy o mitologii nordyckiej. Gylfaginning opisuje mityczne historie, kosmologię oraz postacie bogów i stworzeń, przekazując narrację o powstaniu, strukturze i końcu świata.

---

1. Fabuła

keyboard_returndo góry

Opowieść rozpoczyna się od historii króla Szwecji, Gylfiego, który postanawia poznać tajemnice bogów Asów. Król Gylfi postanowił oszukać bogów Asów, aby zdobyć wiedzę na ich temat. Gylfi, pragnąc poznać tajemnice bogów i ich potęgę, udał się do Asgardu – siedziby bogów, przybierając postać podróżnika o imieniu Gangleri.

Tam zostaje przyjęty przez trzech tajemniczych gospodarzy: Wysokiego (Hár), Równie Wysokiego (Jafnhár) i Najwyższego (Þriðji). Są to prawdopodobnie różne postacie Odyna.

---

Król zadaje im pytania o powstanie świata, bogów, ludzi, ich przeznaczenie oraz Ragnarok – apokaliptyczny koniec świata. W odpowiedzi otrzymuje barwne opowieści o nordyckiej kosmologii, takich jak:

• Powstanie świata z chaosu Ginnungagap.
• Historia pierwszych istot, takich jak Ymir, Audhumla oraz Ask i Embla.
• Opis Yggdrasilu, drzewa życia łączącego dziewięć światów.
• Opowieści o bogach, takich jak Odyn, Thor, Freja, Loki, oraz ich przygodach.
• Historia walk Asów z Wanami i gigantami.
• Przepowiednie o Ragnarok – ostatecznym starciu bogów i końcu świata.

Wojny Asów z Wanami

---

2. Przesłanie i symbolika

keyboard_returndo góry

Gylfaginning zawiera opowieści pełne symboliki, które pomagają zrozumieć wierzenia nordyckie oraz sposób postrzegania świata przez ludy skandynawskie. W centrum znajduje się idea cykliczności – świat powstaje, przechodzi przez fazę harmonii, konfliktu, aż w końcu upada, aby narodzić się na nowo.

---

3. Charakter narracji

keyboard_returndo góry

Tekst ma formę dialogu, co pozwala na jasne przedstawienie mitologicznych opowieści. Snorri Sturluson stworzył Gylfaginning jako narzędzie edukacyjne, by zachować dziedzictwo kulturowe w czasach, gdy chrześcijaństwo zaczęło wypierać dawne wierzenia.

Edda Młodsza

---

4. Znaczenie

keyboard_returndo góry

Gylfaginning jest nieocenionym źródłem wiedzy o mitologii nordyckiej, pełnym bogatej narracji i szczegółów kosmologicznych. Dzięki niemu znamy wiele opowieści o bogach, gigantach i magicznych stworzeniach, które do dziś fascynują miłośników mitologii i literatury fantasy.

Powstanie Świata

---

5. Na czym polegało oszukanie?

keyboard_returndo góry

• Zadawanie pytań:

  Gylfi w swojej podróży do Asgardu spotkał trzech tajemniczych mędrców: Wysokiego, Równie Wysokiego i Najwyższego, którzy okazali się być różnymi inkarnacjami Odyna. Przyjął ich gościnność i zaczął zadawać trudne pytania, mające na celu zdobycie wiedzy o bogach, stworzeniu świata, o przeznaczeniu ludzi oraz przyszłości świata. Jego celem było nie tylko zdobycie wiedzy, ale i zwrócenie uwagi na to, że nie znał odpowiedzi na podstawowe pytania o bogów i ich moc.

• "Oszukańcze" odpowiedzi:

  Zamiast prostych, oczywistych odpowiedzi, bogowie w odpowiedzi na pytania Gylfiego, używali skomplikowanej, mistycznej narracji, bogatej w symbolikę i mitologiczne opowieści. To właśnie te odpowiedzi uznawane są za „oszukańcze” – bo król Gylfi, zamiast uzyskać łatwe do zrozumienia wyjaśnienia, został wciągnięty w rozważania o kosmologii, losie bogów i ludziach, z których wiele było tajemniczych, pełnych symboliki, często niejednoznacznych.

• Opowieść o stworzeniu świata:

  Gylfi zadał pytanie o powstanie świata, a bogowie opowiedzieli mu historię o stworzeniu wszechświata z chaosu, o Ymirze, pierwszym tytanicznym gigantycznym bycie, który dał początek światu. Historia ta była tak złożona, że w odpowiedzi Gylfi wkrótce uznał, że nie był w stanie zrozumieć pełni mocy bogów.

Odyn

---

6. Dlaczego nazywamy to oszukaniem?

keyboard_returndo góry

W mitologii nordyckiej termin "oszukanie" odnosi się do tego, że Gylfi, zamiast uzyskać prostą, konkretne odpowiedzi, zostały mu przedstawione odpowiedzi pełne tajemniczości, mocy bogów i ich wizji przyszłości, które były trudne do zrozumienia. Mówiąc wprost – bogowie „oszukali” Gylfiego, wciągając go w mitologiczne spekulacje, a nie odpowiadając w sposób jednoznaczny. Jednak te odpowiedzi pozwalały na głębsze zrozumienie boskich tajemnic i samych bogów.

---

Oszukanie Gylfiego jest częścią większego przesłania w mitologii nordyckiej: każda odpowiedź na pytanie o bogów, losy świata i ludzi wiąże się z niejednoznacznością i tajemnicą. Mimo że można starać się zrozumieć te odpowiedzi, prawdziwa wiedza o bogach i wszechświecie jest dostępna jedynie poprzez doświadczenie, a nie łatwe odpowiedzi.